LATERNA BELGESELİ RADIO EDIT VE DIRECTOR’S CUT TEKNİKLERİ

Değerli Dinleyicilerim,

‘Özge Ersu Laterna’ radyo belgesellerimin bir bölümünü ‘Radio Edit’, diğerlerini ise ‘Director’s Cut’ olarak hazırlamaktayım. Sizlere bu iki farklı yöntem ve işlem hakkında bilgi vermek istiyorum.

Laterna programımın yayın süresi, karasal yayına çıktığımda alınan reklamlar, dış canlı yayın bağlantıları ve benzeri teknik nedenlerle belli sınırlarda tutmaktadır. R.T.Ü.K. tarafından yayınlanan genelgeler ile bir saat içerisinde yer alabilen reklâm zamanı kısıtlamaları, anonslar, program giriş (Intro) ve çıkışları (Outro) derken, haftalık 45 dakika olarak belirlenmiş Laterna yayınlarım zaman zaman dış canlı yayınlar nedeni ile kesintiye uğramakta, program finali öncesinde çıkışlarla karşılaşılabilmektedir. Tüm bunlar göz önüne alındığında yayıncı radyo kuruluşu tarafından montajı gerçekleştirilmiş programlar yaklaşık otuz beş dakikaya düşmektedir. Diğer yandan yayın kalitesi verici çıkışında son derece yüksek olsa da (Broadcast Quality), alıcı tarafında (Receiver Quality) çeşitli nedenlerle farklı ve düşük olabilmektedir.

Radio Edit
Zamanıma, yoğunluğuma ve radyonun program akışına göre, bazı bölümlerin kayıtlarını yayıncı kuruluşun stüdyolarında gerçekleştirmekte, ya da kendi ses kayıtlarımı yaptıktan sonra, anonsları, şarkıları ve altyapı unsurlarını ftp ile stüdyo sunucularına göndermekteyim. Montaj masasındaki editörler de Laterna’ya son biçimini kurallarla belirlenmiş sınırlı zamana bağlı kalarak vermektedir. ‘Radio Edit’ olarak belirtilen programlar bu teknikle hazırlanmıştır.

Editor’s Cut
Az karşılaşılsa da reji ya da yönetmenin montajı editör tarafından yayın öncesi veya sonrasında işlendiğinde (Editor’s Cut) adını alır.

Final Cut
Ürünün ticari seçenekler, gizli ya da açık reklam, yayın süresi gibi nedenlerle çeşitli değişikliklere uğrayarak aldığı  son biçim Final Cut (Final Release) olarak adlandırılır. Elbette bu sürüm de yönetmenin istediği montajdan farklı olabilir.

Director’s Cut
‘Director’s Cut’ ise film, dizi, müzik videosu, reklam, çizgi roman ya da video oyunlarında, kısacası ilgili sektörlerde yönetmenin kendi istediği montaja verilen isimdir.

Yukarıdaki değişkenlerden bağımsız olarak ‘Director’s Cut’ olarak belirtilen Laterna programlarımdaki tüm editoryal düzenleme tümüyle bana aittir. Ham hücum kayıt (Raw Dubbing), bu kaydın temizlenmesi, düzeltilmesi (noise shaping, gating), ses düzeylerinin ayarlanması (level normalization), geçişler (ducking), dış ses montajları (voiceovers), altyapı müziklerinin yerleştirilmesi, birleştirilmesi ve son haline getirilmesi tarafımca gerçekleştirilmektedir. Böylece zamana bağlı kalmadan arzu ettiğim senrayo çerçevesinde yayınımı düzenleyebiliyor, istediğim efektleri kullanıyor, şarkıları da kesinti yapmadan, gerekirse zaman zaman araya anonslarımı girerektam sürümü ile çalıyorum.

Bu yöntemde ses kalitesini çok daha yüksek tutarak (128, 256 ya da 320 kbps), sağ ve sol kanal çözünürlüğünü de (joint stereo) zenginleştirebilmekteyim. Ayrıca ‘Director’s Cut’ sürümlerinde yalnızca programın başında giriş (Opening Jingle) ve kapanış (Epilogue) anonsları verdiğimden ötürü tüm bölümü tek bir oturumda, reklamsız ve bölünmeden yayınlayabilme olanağına kavuşuyorum.

Sonuç olarak ‘Director’s Cut’ yöntemi ile bir Laterna bölümü, elimdeki olanaklar çerçevesinde kişisel seçimlerimle belirlediğim benim açımdan en kusursuz sürüme dönüşmektedir.

Radio Edit ya da Director’s Cut. Umarım tüm programlarımdan keyif alıyor ve ilgiyle dinliyorsunuzdur.

Özge Ersu
Laterna Müzikal Radyo Belgeseli
Yapımcı ve Sunucu