ÇİN SEDDİ UZAYDAN GÖRÜLEBİLİR Mİ?

© 18 Kasım 2005
Pekin Çin

Değerli Dostlarım,

Ne zaman Çin’in başkenti Pekin’e gitsem, her zaman aynı soru, konu, tartışma ve özellikle aynı yanlış ile karşılaşırım: ‘Uzaydan görülebilen insan yapısı tek eser olan Çin Seddi’. Akademik yayınlarda, ansiklopedilerde ve ciddi gezi kitaplarında bile karşıma çıkar. Hatta bir programda değerli hocalarımızla bu konuda uzun bir tartışmaya girdiğimizi de anımsıyorum.

En sonda söyleyeceğimi başta söyleyeyim: Çin Seddi uzaydan kesinlikle görülemez! Alçak bir yörüngeden bile gözlem olanaksızdır. Tez ve antitez yaptık, gelin sentezimde neler var inceleyelim. Ne kadar yüksekten insan gözünün ne kadar uzağı görebileceği hakkında pratik bir formül öğretmek istiyorum sizlere. Formül derken ‘insan gözünün seçebileceği uzaklık’ sayısal olarak tanımlanabilen bir değişken olmadığından ‘pratik bir hesaplama’ demek daha doğru.

Yani bulunduğunuz yüksekliğin metre olarak karekökünü alıp, üç ile çarpın ve kilometre olarak okuyun. Örnek vermek gerekirse, 100 metre yüksekte iseniz, 100’ün karekökü 10’dur, 3 ile çarptığımızda 30 eder, 30 kilometre ilerisi görünür. Ya da, çıkılmasına izin verilen 3. Katının yüksekliği 300.65 metre olan Eiffel Kulesi’nden (karekökü 17.3, üç ile çarpılınca) yaklaşık 52 kilometre ilerisi mükemmel hava şartlarında seçilebilir.

Çin Seddi’nde isim durum biraz daha karışık. Bu konuyu ilk olarak ünlü ‘İster İnan, İster İnanma’ kavramının öncüsü Ripley’s 1932 senesindeki bir yayınında gündeme getirmişti. İşte bu şehir efsanesi de okul kitaplarında da girerek ne yazık ki günümüze kadar geldi.

Oysa Çin Seddini sayılarla değerlendirelim: Bu duvar en geniş yerinde 9 metre 10 santim. Açıkçası rengi de çevresindeki yeryüzü (toprak) ile neredeyse aynı renkte. Optik çözünürlük işte tam burada önem kazanıyor: ‘Uzaklığa karşı merceğin çapı’. Göz merceğimizin çapı bir santimetre bile değil, çok güçlü teleskoplar ise yalnız birkaç metre genişliğinde. Bu hesaplama ile dünyadan yaklaşık 385.000 km. uzakta olan ay yüzeyinden görülebilecek ve çevresinden oldukça farklı bir rengi olan cisim yaklaşık olarak 115 kilometre çaplı (neredeyse 1 dakikalık yay uzunluğunda) olmalı.

Çin Seddi ise yuvarlak bir yapı değil, aksine uzayıp giden ince bir çizgi.  Böyle bir gözlem yaklaşık üç kilometre uzaklıktan adeta bir saç telini görmeye çalışmak gibi.  Daha akademik konuşmak gerekirse, gözleri kusursuz (10/10) bir gözlemcinin bu görüşü sağlayabilmesi için normal insan gözünden 17.000 kat daha keskin bir görüşe sahip olması gerekiyor.

Bazı ‘sahte’ demeçleri bir kenara koyarsak, uzaya çıkanlardan  Çin Seddi’ni görebildiğini söyleyebilen yoktur. Astronot William Pogue orta yükseklikte bir yörüngeye sahip olan Skylab’den ancak çok güçlü bir dürbün ile seddi görebilmiştir. Ekim 2003’te yörüngeye çıkan Çinli ‘taykonot’ Yang Liwie de, dünyaya dönüşünde bu tür bir gözlem yapamadığını belirtmiştir.

Aslında daha basitçe düşünerek bile doğruya ulaşabiliriz: Günümüzdeki modern çok şeritli otobanların çoğunun genişliği Çin Seddi’nin genişliğinden çok daha fazla. Üstelik simsiyah asfalt, çevresindeki yeşillik veya topraktan çok daha kolay ayırt edilebilir. Bu durumda tüm bu otobanların da uzaydan görünüyor olması gerekmez miydi?

Yalnız, sürpriz bir bilgi de vereyim size. Senede sadece birkaç günlüğüne de olsa özellikle ilk ve sonbaharda Marmara Denizi üzerinde nem oranı o kadar azalıyor ki. Hani Adalar adeta elimizi uzatsak değecekmişiz gibi durur ya… İşte böyle havalarda tamamı olmasa da Sultanahmet Camisi kubbesi, özellikle güneş vurduğu zaman Uludağ’dan seçilebiliyor. Dubai’deki Palmiye Adaları ve Jebel-Ali limanı mı dediniz? Onu da siz düşünün…