Wayan’dan Ketut’a
23 Nisan 2011 Cumartesi, Kintamani Bali, Endonezya
Değerli Dostlarım,
Endonezya çok sık gittiğim ve sevdiğim ülkelerin başında gelir. Java Adası’ndaki başkent Jakarta’dan Lombok’a kadar bu memleketin neredeyse her yerini gezdim ama Tanrıların Adası Bali’nin yeri bende bir başkadır. Endonezya’nın tümünün aksine değişik geleneklerin günümüzde de devam ettirildiği kendine özgü bir adadır, başka bir dünyadır. Arzu ederseniz, yüzlerce ilginç konudan sadece birini anlatayım size. Yaşamın, yaşamımızın en büyük hazinesi çocuklar ve Bali’de onlara verilen ön isimlerden söz edelim.
Bali’ye giden turistler herkesin ismin birbirine benzediğinden yakınır. Biraz daha dikkatli olan gezginler, kız erkek farketmeden Bali’de yeni doğan çocuklara sadece dört isimden birinin verildiğini kolaylıkla anlayabilirler.
Neden yalnızca dört isim, biraz açalım. Sadece Bali’de geçerli olan geleneğe göre, en fazla dört çocukla sınırlanmış tarihi bir doğum planlaması gereğince, bebeklere ön isimleri doğum sırasına göre verilir.
Birinci çocuğa Putu, Gede ya da Wayan denir. Wayah’tan gelen bu kelime ‘en yaşlı’ anlamındadır.
İkinci çocuk olduğunda Made ismi konulur. Made ‘orta’ demektir.
Üçüncüsü ise Nyoman yani ‘Genç’ diye çağırılır.
Anne hâlâ doğurmaya devam ederse, dördüncü ve son çocuk Ketut olarak çağırılır. Kelimenin kökeni Katut‘tur, ‘Yedekleme, Yerine Koyma’ anlamına gelir. Kim bilir, belki de “Tanrılar korusun, diğer üçüne bir şey olursa, bu dördüncüsü var!’ diyebilmek içindir.
Beşinci ve sonrası için ne isimler konduğunu merak ediyorsanız aslında yanıtı çok kolay. Çocuk yapmaya devam eden Bali’li aileler tekrar başa döner, beşinci ve hatta dokuzuncu çocukları için tekrar ‘Wayan’, altıncı ve onuncu çocukları için yine ‘Made’ adlarını koyarlar ama yeni bir ek kullanırlar: İkinci Wayan, ‘Wayan Balik’, yani ‘Yine Wayan’ olur. ‘Made Balik, Nyoman Balik, Ketut Balik’ diye devam eder. Daha ötesi ise bizleri değil, Endonezya Aile Sağlığı ve Planlaması Komisyon Başkanı’nı ilgilendiririr.
Bakmayın, çocukların ismi bununla da kalmaz. Bir de başına, hangi kasta ait olduğunu belirten zorunlu bir kaç isim daha koyulur. Hepsinden sonra ancak ana baba istediği bir ismi, nüfus kağıdında yer kalmışsa, çocuğun kulağına üfleyebilir.
Doğduklarında, meleklerin sihrinin kaybolmaması için ilk bir kaç ay ayakları yere hiç değdirilmeyen, hep kucakta taşınan, ilk kez toprağa basacağı zaman da şerefine büyük kutlamalar düzenlenen bu bebekleri, kendi inançlarına göre çocukların Tanrısı Sanyankumara korusun, gözetsin ve büyütsün.
YORUM YOK